ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΙΣΣΑΜΟΣ

1.ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΟ ΓΑΒΑΛΟΜΟΥΡΙ ΚΙΣΣΑΜΟΥ

Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας

στον χώρο του νομού Xανίων, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά στοιχεία,ανάγονται στα πρώιμα νεολιθικά χρόνια. Πρόσφατα ευρήματα(απολιθωμένο κρανίο κοντά στο χωριό Αφράτα Κισσάμου, αποδίδονται απο ορισμένους επιστήμονες σε παλαιότερες εποχές,άλλοι όμως δεν το δέχονται.

Στα περισσότερα σπήλαια του Ακρωτηρίου Κυδωνίας, στα σπήλαια Ελληνόσπηλιος(Αφράτων Κισσάμου) , Κουλιέρη (Μυλωνιανών Κυδωνίας), Αγία Σοφιά (Τοπολίων Κισσάμου), Κερά Σπηλιώτισσα (Βρυσών Κυδωνίας) και σε πολλά άλλα ήρθαν στο φως άφθονα και χαρακτηριστικά νεολιθικά ευρήματα. Διάφορα ευρήματα των

τελευταίων ετών, που αποκαλύφθηκαν τυχαία ή ήρθαν στο φως ύστερα από

συστηματικές ανασκαφικές έρευνες, απέδειξαν, χωρίς αμφιβολία, πως ο μινωικός

πολιτισμός ήταν ενιαίος σε ολόκληρη τη μεγαλόνησο και συνεπώς είχε ξαπλωθεί και στη δυτική Κρήτη, γεγονός που είχε αμφισβητηθεί παλαιότερα: στο σπήλαιο Γερόσπηλιος, κοντά στην Αγία Μαρίνα Κυδωνίας, βρέθηκε περιδέραιο πρωτομινωικής εποχής και τέχνης και ένα πέτρινο αγγείο (κέρνος), στο οποίο οι Μινωίτες τοποθετούσαν σπόρους για τις θυσίες.

Κατά τους ελληνικούς χρόνους (γεωμετρική, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική περίοδος) η περιοχή

αριθμεί 41 πόλεις από τις οποίες σπουδαιότερες είναι η Αμφίμαλα, η Ανώπολις, η Απολλωνία, η Απτέρα, η Αραδήν, η Έλυρος, η Κάντανος, η Κάτρη, η Κεραία, η

Κίσσαμος, η Κυδωνία, η Λισσός, η Μινώα, η Μωδαία, η Πέργαμος, το Ποικιλάσιον, η Πολίχνη, η Πολυρρήνια, η Συΐα, η Τάνος, η Τάρρα, η Υδραμία, η Φαλάσαρνα. Έντονη θρησκευτικότητα χαρακτηρίζει τους κατοίκους την εποχή αυτή· χτίζονται ναοί και

δημιουργούνται κέντρα λατρείας: στην Τάρρα και στη Φαλάσαρνα λατρεύεται ο Απόλλωνας· στις Μένιες, στην Πολυρρήνια, στα σπήλαια Aρκουδιώτισσα και

Μαραθόσπηλιος λατρεύεται η Δικτύννα Άρτεμις, Η

ρωμαϊκή κατάκτηση δεν επέφερε σοβαρές μεταβολές στον τόπο· σύντομα οι πόλεις

ξαναβρήκαν τον κανονικό ρυθμό ζωής και χτίστηκαν μάλιστα και νέες, όπως το Αγνείον,

η Aπολλωνιάς, η Βίεννος, η Έλαιο, το Ιναχώριον, η Καλαμύδη, η Κώρυκος, η Μαραθούσα, η Ραμνούς κ.ά.