Aφιέρωμα στα ταμπαχανιώτικα τραγούδια

Η
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΑΙΝΑΚΗ ( ΣΤΕΛΙΟΣ,ΛΕΩΝΙΔΑΣ,ΧΑΡΑ ) ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥΣ.

Τα Ταμπαχανιώτικα είναι άλλο ένα πλούσιο μουσικό είδος που προστίθεται στην πληθώρα των κρητικών μουσικών ακουσμάτων. Τραγούδι καθαρό, μελωδία, ινάτι και μεράκι. Τα Ταμπαχανιώτικα είναι τραγούδια που μόνο ερμηνεύονται, δεν χορεύονται. Την ετοιμολογία αυτής της λέξης την βρίσκουμε στους «ταμπαχανάδες», δηλαδή στα παλιά βυρσοδεψεία.

1,2.Ταμπάκηδες στα Χανιά (Στιβανάδικα)

Τραγούδια καθαρά αστικής προελεύσεως με έντονα τα ανατολίτικα και βυζαντινά στοιχεία. Αλλωστε σαν «πρωτοερμηνευτές» αυτών των τραγουδιών, αναφέρονται πολλοί Μουσουλμάνοι υπήκοοι που έζησαν στα αστικά κέντρα της Κρήτης από τα μέσα του 19^ου αιώνα. Από τα μέσα λοιπόν του 19^ου αιώνα πρωτοπαρουσιάζονται αυτά τα τραγούδια με αρχική ονομασία «μανέδες» ή «αμανέδες» λόγω τηςπροελεύσεως τους ( «Αμάν») . Τα Ταμπαχανιώτικα λοιπόν βρήκαν πρόσφορο έδαφος και ευδοκίμησαν στα αστικά κέντρα κυρίως των Χανίων και του Ρεθύμνου. Η πιο γόνιμη περίοδος όπου και συνθέθηκαν τα πιο πολλά είναι από τα τέλη του 19^ου αιώνα, έως και την δεκαετία του '30. Γνωστό τραγούδι, από τα πρώτα, ο λεγόμενος «Χαλεπιανός μανές» του Κουφιανού, αλλά και ο «Σταφιδιανός» του Τουρκοκρητικού υπήκοου Μεχμέτ Σταφιδάκη. Στην δισκογραφία μέχρι σήμερα έχουν ηχογραφηθεί δεκάδες Ταμπαχανιώτικων τραγουδιών από μεγάλους μουσικούς όπως ο Μανώλης Λαγός, ο Γιάννης Μπερνιδάκης (Μπαξεβάνης), ο Γιώργης Τζιμάκης, ο Θανάσης Σκορδαλός, ο Νίκος Ξυλούρης.Σημαντικές όμως και οι νεώτερες συνθέσεις, όπως «Ο Κρητικός ψαράς» του Κώστα Μουντάκη και η «Νενέ» του Γιώργη Κουτσουρέλη. Εξίσσου ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν και τραγούδια που αναφέρονται στην Μικρασιατική καταστροφή ( «Σμύρνη δεν ήσουν του Πασά» Μιχ.Κουνέλης, 1980), αλλά και γνήσια τραγούδια της εποχής που δέσποζαν οι παρουσίες των Μουσουλμάνων υπηκόων ( «Σουμερλίμ»). Τα Ταμπαχανιώτικα δέσποζαν κυρίως στις αστικές πόλεις της Κρήτης, όμως η αποδοχή τους ήταν μεγάλη και στην ύπαιθρο.